Czy za każdym razem, gdy klikamy na internetowym portalu przycisk „zamów teraz”, musimy liczyć się z obowiązku zapłaty? Jaki powinien nazywać się przycisk oznaczający płatną rezerwację? Czy może to być zwrot „sfinalizuj rezerwację”? W praktyce każdy przedsiębiorca stosuje inne oznaczenia i zwroty. W Niemczech spór wokół przycisku „Sfinalizuj rezerwację” / „Complete booking” / „Buchung abschließen” był na tyle zaciekły, że w sprawie zabrał głos Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”)[1].

Spór o rezerwację z obowiązkiem zapłaty

Klient platformy Booking.com wybrał pokoje w hotelu w którym zamierzał spędzić kilka dni. Po wyborze pokoi, kliknął opcję „Zarezerwuj teraz”. Następnie przekazał dane osobowe swoje oraz osób, z którymi miał podróżować. Na koniec kliknął przycisk „Sfinalizuj rezerwację” / „Complete booking” / „Buchung abschließen”[2].

W ostatnim momencie klient postanowił zrezygnować z podróży do hotelu. W związku z brakiem stawienia się, hotel – należący do spółki Fuhrmann-2 GmBH – wystawił fakturę na kwotę 2200 EUR. Klient nie zapłacił faktury, a sprawa trafiła do sądu.

Sąd I instancji w Niemczech uznał, że napis (przycisk) „sfinalizuj rezerwację” jest tożsamy ze zwrotem „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” – czyli powstał obowiązek zapłaty i hotel słusznie wystawił klientowi fakturę. Jednakże z tym stanowiskiem nie zgodził się sąd II instancji, który stwierdził, że słowo „rezerwacja” nie jest synonimem słowa „zapłata”. Aby rozstrzygnąć spór sąd odwoławczy postanowił zapytać o interpretację przepisów TSUE.

Obowiązujące przepisy

Zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego w sprawie praw konsumentów (dalej: „dyrektywa”)[3], zaimplementowaną do polskiej ustawy o prawach konsumenta[4], w przypadku, gdy zawieramy z konsumentem umowę przez Internet[5] w wyniku której konsument zobowiązuje się do zapłaty, przedsiębiorca powinien:

• dostarczyć konsumentowi istotnych informacji dotyczących umowy (bezpośrednio przed złożeniem zamówienia);
• wyraźnie poinformować konsumenta, że złożenie zamówienia skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty.

Przycisk zamówienia musi zawierać informacje o tym, że złożenie zamówienia pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Muszą być one oznaczone w łatwo czytelny sposób i jednoznaczne sformułowanie. Przepisy wprost wskazują, że przycisk powinien zawierać zwrot „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” lub inne równoważne jednoznaczne sformułowanie.

Jakich innych zwrotów należy używać? Z praktyczną pomocą przychodzą Wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące interpretacji i stosowania dyrektywy (dalej: „Wytyczne”)[6]. Za właściwe uznaje się zwroty:

„kup teraz”;

„zapłać teraz”;

„potwierdź zakup”.

Za zwroty problematyczne, które mogą być (ale nie muszą!) niewystarczające, wskazuje się:

„zarejestruj”;

„potwierdź”;

„zamów teraz”.

Zgodnie z Wytycznymi odpowiednie oznaczenie musi znajdować się na samym przycisku lub bezpośrednio obok niego. Może ono przybierać różne formy, pod warunkiem, że w jasny sposób komunikuje obowiązek zapłaty.

TSUE doprecyzowuje dyrektywę i wytyczne

TSUE odpowiadając na pytanie niemieckiego sądu, przypomniał, że sformułowanie „zamówienie z obowiązkiem zapłaty”, ma charakter przykładowy i że państwa członkowskie mogą zezwolić na posłużenie się przez przedsiębiorcę każdym innym równoważnym sformułowaniem, pod warunkiem, że nie będzie ono budziło żadnych wątpliwości co do tego, że obowiązek zapłaty powstał.

Co ciekawe, TSUE stwierdził, że to przycisk powinien zawierać ww. sformułowanie, wobec czego należy wziąć pod uwagę jedynie treść sformułowania widniejącego na przycisku. Bez znaczenia jest proces zamówienia oraz dane uzupełnione w trakcie przez klienta.

Analizując treść przycisku sąd powinien ustalić, czy termin „rezerwacja”[7] w danym języku (tutaj: niemieckim) – zarówno w języku potocznym, jak i w odczuciu przeciętnego konsumenta – jest nieodzownie i systematycznie kojarzony z powstaniem obowiązku zapłaty. Jeśli nie – to przedsiębiorca nie może obciążyć konsumenta obowiązkiem zapłaty.

Wnioski

Przedsiębiorca, który sprzedaje produkty lub usługi albo oferuje możliwość dokonania rezerwacji z obowiązkiem zapłaty, musi upewnić się, że przycisk na stronie internetowej wyraźnie i jednoznacznie wskazuje, że po jego kliknięciu konsument będzie musiał zapłacić za produkt bądź usługę.

Posługiwanie się zwrotami „sfinalizuj rezerwację”, „rezerwuj”, „potwierdź”, czy „zamów teraz” może okazać się niewystarczające. W razie kłopotów to sąd zdecyduje, czy użyty zwrot jednoznacznie informował konsumenta o powstaniu obowiązku zapłaty.

Należy pamiętać, że to treść przycisku będzie analizowana w przypadku ewentualnego postępowania sądowego. W świetle najnowszego wyroku TSUE, komunikaty umieszczone pod lub obok przycisku oraz proces składania zamówienia mogą okazać się bez znaczenia dla oceny treści przycisku. Tym bardziej warto stosować zwroty jasno wskazujące na powstanie obowiązku zapłaty.

Autorem artykułu jest Konrad Biskup.

---

[1] Zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 7 kwietnia 2022 r. w sprawie Fuhrmann-2, C-249/21; link: https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=599D6B97B688BF8EF74F9A185E468A3F?text=&docid=257497&pageIndex=0&doclang=PL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=492855

[2] Dalej jako: „sfinalizuj rezerwację”.

[3] Zob. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów; link: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32011L0083

[4] Zob. art. 17 ustawy z 30 maja 2014 r. ustawy z o prawach konsumenta (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 287 ze zm.).

[5] Tutaj: umowy zawierane z użyciem środków elektronicznych.

[6] Zob. Zawiadomienie Komisji Wytyczne dotyczące wykładni i stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów; link: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52021XC1229%2804%29

[7] Przyp.: hasło na przycisku na stronie Booking.com brzmiało „sfinalizuj rezerwację”.