Belgijski Urząd Ochrony Konkurencji (BCA) nałożył kary finansowe o łącznej wysokości 11,3 mln euro na trzy spółki z branży farmaceutycznej: Johnson & Johnson Consumer, Boehringer Ingelheim oraz Haleon. Powodem była wieloletnia praktyka ograniczania konkurencji w ramach porozumień dotyczących zarządzania kategoriami produktów.
Czym są porozumienia o zarządzaniu kategoriami produktów?
W ramach takich porozumień dystrybutor powierza określonemu dostawcy (lub grupie dostawców) organizację kategorii produktów — na przykład przygotowanie planogramów, czyli planów rozmieszczenia produktów na półkach w punktach sprzedaży. Porozumienia tego typu mogą obejmować zarówno produkty samego dostawcy, jak i konkurencyjne.
Co do zasady, sama idea zarządzania kategoriami produktów nie jest zakazana. Jednak w pewnych konfiguracjach może prowadzić do naruszenia reguł konkurencji — zwłaszcza gdy dochodzi do ograniczania dostępu konkurentów do ekspozycji lub faworyzowania własnych produktów.
Na czym polegało naruszenie w sprawie BCA?
Według ustaleń belgijskiego organu, spółki przez 15 lat realizowały porozumienie, w ramach którego:
— projektowały planogramy w sposób wykluczający produkty konkurencyjne,
— faworyzowały własne produkty w rozmieszczeniu leków w aptekach,
— monitorowały wdrażanie planogramów w wybranych aptekach na terenie Belgii.
Choć sama decyzja BCA nie została jeszcze oficjalnie opublikowana, znane są jej kluczowe ustalenia oraz wysokość nałożonych kar. Co istotne, przedsiębiorcy przyznali się do udziału w naruszeniu i zaakceptowali warunki ugody zaproponowane przez organ.
Dlaczego ta decyzja jest istotna?
Decyzja BCA ma szansę stać się ważnym punktem odniesienia dla całego rynku europejskiego, ponieważ organ powołał się nie tylko na belgijskie przepisy o ochronie konkurencji, ale również na regulacje unijne. Porozumienia dotyczące zarządzania kategoriami produktów do tej pory stosunkowo rzadko były przedmiotem rozstrzygnięć organów antymonopolowych. Tym bardziej ta decyzja może wpłynąć na sposób, w jaki takie porozumienia będą projektowane i wdrażane — nie tylko w Belgii.
Co powinny zrobić firmy?
Firmy, które korzystają z podobnych modeli współpracy z dystrybutorami lub sieciami handlowymi, powinny przeanalizować:
— zakres uprawnień przyznawanych dostawcom w ramach zarządzania kategorią,
— czy planogramy są projektowane w sposób niedyskryminujący konkurentów,
— zasady monitorowania i wdrażania ustaleń dotyczących ekspozycji produktów.
Warto przy tym pamiętać, że każde porozumienie należy oceniać indywidualnie — także pod kątem praktyk obowiązujących w danym państwie oraz w świetle prawa unijnego.
Materiał przygotował Wojciech Wydmański
Komunikat prasowy nr 16 – 2025 | Belgijski Urząd ds. Konkurencji