W dzisiejszych czasach coraz większe znaczenie zyskuje sprzedaż produktów przez Internet oraz usługi cyfrowe. Nie tylko coraz więcej kupujemy on-line, ale również coraz częściej korzystamy z usług wymagających pobrania płatnych aplikacji. Cyfrowa rewolucja, która dokonuje się na naszych oczach, może sprawić że państwa, które szybciej dostosują się do zmian, również szybciej będą się rozwijać.
Dlaczego UE ujednolica przepisy?
Do tej pory przepisy prawne państw członkowskich różnie regulowały zagadnienia prawne związane z obrotem cyfrowym. Niektóre bardziej wyczerpująco, inne mniej. 20 maja 2019 r. Parlament Europejski przyjął tzw. dyrektywę cyfrową (2019/770) oraz tzw. dyrektywę towarową (2019/771).
Nowe, jednolite w całej Unii przepisy mają na celu dokładne określenie, czego konsument może oczekiwać w stosunku do nabywanego towaru oraz za co przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność. Zmiany te są więc korzystne zarówno dla konsumentów jak i przedsiębiorców.
Wprowadzenie do projektu nowelizacji
Wprowadzenie nowych przepisów unijnych do polskiego systemu prawnego ma nastąpić poprzez uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – Kodeks cywilny. Projekt ustawy pojawił się na stronie Rządowego Centrum Legislacji 16 września 2020 roku. Obecnie znajduje się na etapie opiniowania. Jak wynika z treści dyrektyw, przepisy te wejdą w życie od 1 stycznia 2022r. Projekt znajduje się pod adresem: Akt prawny (rcl.gov.pl).
Nowa definicja towaru
Projekt nowelizacji ustawy o prawach konsumenta zawiera nową definicję towaru, towaru z elementami cyfrowymi oraz usługi cyfrowej.
Towarem będą wszystkie rzeczy ruchome z wyjątkiem rzeczy służących wyłącznie jako nośnik treści cyfrowej. Za towar będą uważane także woda, gaz lub energia elektryczna – pod warunkiem, że będą oferowane w określonej ilości lub objętości.
Jako towar z elementami cyfrowymi traktowane będą towary zawierające treść cyfrową lub usługę cyfrową. Treść lub usługa cyfrowa będzie musiała być połączona z towarem w taki sposób, że jej brak uniemożliwiałby prawidłowe funkcjonowanie towaru.
Projekt nowelizacji nie zawiera definicji treści cyfrowych. Jest to błąd legislacyjny. Jako że projekt znajduje się w procesie legislacyjnym, pozostaje mieć nadzieję że zostanie on szybko poprawiony. Według dyrektywy unijnej za treści cyfrowe uważa się dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej.
Przykładowo płyta CD zawierająca grę komputerową zakupiona w sklepie stacjonarnym będzie traktowana jako towar z elementami cyfrowymi, zaś gra komputerowa zakupiona on-line (np. na platformie Steam) będzie uważana za treść cyfrową.
Definicja usługi cyfrowej będzie obejmować trzy kategorie takich usług.
Pierwszą z nich będą usługi pozwalające konsumentowi na wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej. Przykładem takiej usługi jest pakiet MS Office dostępny online.
Drugą kategorię będą stanowić usługi pozwalające konsumentowi na korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi. W tą definicję będzie wpisywać się np. portal YouTube.
Ostatnią kategorią, po wejściu w życie zmian, staną się usługi pozwalające konsumentowi na inne formy interakcji danych w postaci cyfrowej.
Jakie będą subiektywne i obiektywne warunki uznania towaru za zgodny z umową?
Sprzedany towar będzie musiał być zgodny z jego opisem w umowie, rodzajem towaru i określoną w umowie ilością. Towar będzie musiał być również kompletny. Konsument najpóźniej w chwili zawarcia umowy będzie mógł określić szczególny cel, do którego potrzebuje nabywany towar. Jeśli to uczyni, a przedsiębiorca zaakceptuje wybrany cel – szczególny cel stanie się kolejnym warunkiem uznania towaru za zgodny z umową. Przykładem szczególnego celu może być garnitur ślubny. Wskazane przesłanki są warunkami subiektywnymi.
Ponadto towar będzie musiał nadawać się do celu, dla którego korzysta się zazwyczaj z tego rodzaju towarów. Towar będzie musiał cechować się trwałością i bezpieczeństwem typowym dla tego rodzaju produktów i występować w ilości typowej dla tego rodzaju produktów. Jeśli przedsiębiorca (lub jego poprzednik) udzielił zapewnień co do ilości, trwałości lub bezpieczeństwa – to takie zapewnienia są wiążące.
Nie zawsze jednak niedotrzymanie zapewnień będzie skutkowało tym, że towar będzie niezgodny z umową. Jeśli przedsiębiorca nie mógł wiedzieć o zapewnieniu poprzednika, zapewnienie zostało zmienione przed zawarciem umowy albo zapewnienie nie miało wpływu na zakup towaru przez konsumenta – towar nie zostanie uznany za niezgodny z umową. Chodzi o to, aby konsument nie był wprowadzany w błąd co do cech towaru, jaki kupuje. Towar będzie musiał ponadto zawierać akcesoria i instrukcje, jakich można rozsądnie oczekiwać że zostaną dołączone. Towar będzie musiał też odpowiadać próbce lub wzorowi, jaki przedsiębiorca przedstawił konsumentowi przed zawarciem umowy oraz opisowi tej próbki lub wzoru.
Niezgodność towaru z umową
Nowelizacja ustawy o prawach konsumenta ma na celu ujednolicenie przepisów dotyczących wad towaru. Za towar niezgodny z umową będzie uważać się również treść lub usługę cyfrową co do której przedsiębiorca nie dostarczył konsumentowi aktualizacji. Przedsiębiorca będzie musiał także pamiętać o tym, by dostarczyć towar w najnowszej wersji dostępnej w chwili zawierania umowy.
Brak aktualizacji produktów cyfrowych może mieć duży wpływ na to, czy zakupiona przez klienta aplikacja będzie poprawnie działała na jego urządzeniu. Bardzo duże znaczenie mają aktualizacje, które zabezpieczają aplikację przed szkodliwym oprogramowaniem. Wystarczy, że przedsiębiorca udostępni konsumentowi aktualizację. Nie ma on bowiem wpływu na to, czy konsument zainstaluje udostępnioną mu aktualizację.
Uprawnienia konsumenta do żądania naprawy, zwrotu, obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy będą dotyczyć zarówno „tradycyjnych” towarów, jak również towarów cyfrowych.
Hierarchia środków ochrony konsumenta
Po wejściu w życie nowelizacji, przepisy uprawnień konsumenta z tytułu niezgodności towaru z umową będą znajdować się w ustawie o prawach konsumenta. Zostaną one przeniesione do nowego rozdziału 5a (art. 43a – 43g).
Ważne terminy
Nowe przepisy prawne wprowadzą kilka ważnych i nowych dla przedsiębiorców terminów. Oto krótkie zestawienie:
- Za niezgodność treści lub usługi cyfrowej z umową, która istniała w chwili sprzedaży, przedsiębiorca będzie odpowiadał, jeśli niezgodność ujawni się w ciągu 2 lat od jej zakupu.
- Nowelizacja dzieli treści (usługi) cyfrowe na treści dostarczane jednorazowo oraz treści dostarczane w sposób ciągły. Gdy w ciągu roku od zakupu okaże się, że treść cyfrowa dostarczana jednorazowo jest niezgodna z umową, przyjmuje się że była niezgodna już w chwili zawarcia umowy. W odniesieniu do treści cyfrowych dostarczanych w sposób ciągły przyjmuje się, że niezgodność towaru z umową istnieje od momentu, w którym się ujawniła.
- Przedsiębiorca będzie mieć obowiązek doprowadzenia treści (usługi) cyfrowej do zgodności z umową w rozsądnym terminie.
- Gdy konsument odstąpił od umowy albo zażądał obniżenia ceny, przedsiębiorca będzie obowiązany zwrócić mu odpowiednią kwotę niezwłocznie, nie później niż po upływie 14 dni od otrzymania żądania.
- W umowach o dostarczenie treści (usługi) cyfrowej często przewiduje się, że przedsiębiorca może dokonać niezbędnych zmian w dostarczonej aplikacji, tak aby zachować jej funkcjonalność czy kompatybilność. Jeśli taka zmiana wpływa na dostęp klienta do treści (usługi) cyfrowej w sposób istotny i negatywny, będzie trzeba poinformować go z odpowiednim wyprzedzeniem o planowanej zmianie, terminie jej przeprowadzenia oraz o prawie do odstąpienia od umowy. Konsument będzie mógł odstąpić od umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia w ciągu 30 dni od dokonania zmiany albo poinformowania go o zmianie – gdy przedsiębiorca poinformował o takiej zmianie dopiero po jej przeprowadzeniu.
Autorem artykułu jest aplikant adwokacki Mateusz Restel.
Dowiedz się więcej:
- 10 newsów z prawa konkurencji z października 2024 r.
- Alert prawny – Zmiany w zasadach sprzedaży alkoholu
- 10 kroków do skutecznego compliance w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów
- 10 rzeczy, o których warto pamiętać przy tworzeniu treści reklamowych
- Współpraca na potrzeby realizacji celów zrównoważonego rozwoju