Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wszczął postępowanie wyjaśniające dotyczące praktyki banków w zakresie wymiany informacji o klientach. Podejrzenia dotyczą możliwej antykonkurencyjnej współpracy między instytucjami finansowymi, która może negatywnie wpływać na dostępność kredytów.
Niesprawiedliwy model oceny zdolności kredytowej?
Postępowanie koncentruje się na modelu stosowanym przez Biuro Informacji Kredytowej (BIK), który polega na prognozowaniu prawdopodobieństwa opóźnień w spłacie na rachunkach klienta. Banki analizują m.in. historię spłat, wysokość zadłużenia i liczbę zaciągniętych zobowiązań. Jednym z parametrów modelu jest również liczba zapytań kredytowych, jakie klient składa we wszystkich bankach. Właśnie ten element wzbudził wątpliwości UOKiK-u.
W praktyce bowiem klienci często składają wnioski do kilku banków po to, by mieć możliwość porównania różnych ofert. Prezes UOKiK chce zbadać, czy system BIK nie „karze” takiej praktyki obniżeniem oceny zdolności kredytowej, a w konsekwencji – utrudnieniem dostępu do uzyskania finansowania.
Zgodnie z prawem, wymiana informacji pomiędzy konkurującymi podmiotami nie może ograniczać klientom możliwości wyboru. Gdyby okazałoby się, że banki wykorzystują informacje o liczbie zapytań klientów w sposób ograniczający konkurencję, UOKiK może to uznać za zakazane „horyzontalne porozumienie antykonkurencyjne”.
Co dalej? Możliwe konsekwencje dla banków
Postępowanie wyjaśniające UOKiK na tym etapie nie jest skierowane przeciwko konkretnym bankom, ale ma na celu zebranie informacji i ocenę sytuacji. Jeśli podejrzenia się potwierdzą, regulator może wszcząć formalne postępowania antymonopolowe. W takim przypadku bankom mogą grozić kary finansowe sięgające 10% rocznego obrotu, a odpowiedzialność mogą ponieść również managerowie i członkowie zarządów.
Sektor finansowy pod lupą UOKiK
To kolejna interwencja UOKiK w sektorze finansowym w ostatnich miesiącach. Wcześniej urząd zajmował się m.in. kwestiami związanymi z ochroną konsumentów w usługach płatniczych (w efekcie powstały zalecenia dla dostawców usług płatniczych). Tym razem postępowanie koncentruje się na aspekcie antymonopolowym.
Warto monitorować dalszy rozwój sytuacji. Potencjalne zmiany w polityce oceny zdolności kredytowej mogą wpłynąć na dostępność kredytów zarówno dla klientów prywatnych, jak i firm. Przedsiębiorcy powinni zwrócić uwagę na przejrzystość procesów oceny zdolności kredytowej oraz możliwość negocjowania warunków finansowania.
Temat opracował Wojciech Wydmański