Co to jest arbitraż sportowy?
Arbitraż sportowy to szczególny rodzaj arbitrażu, a więc jednej z tzw. alternatywnych metod rozwiązywania sportów. Obejmuje on wszelkie sprawy związane ze sportem, zarówno handlowe (np. transfery zawodników, umowy o sponsoringu), jak i dyscyplinarne (np. sprawy dopingowe). To co charakterystyczne dla arbitrażu, to jego przymusowość, polegająca na konieczności poddawania sporów sportowych wyłącznie pod rozstrzygnięcie sportowych sądów arbitrażowych.
O co chodziło w sprawie?
Wyrok TSUE dotyczył sporu między belgijskim klubem piłkarskim RFC Seraing i jego maltańskim partnerem biznesowym Doyen Sports, a FIFA. Klub został ukarany przez FIFA za naruszenie przepisów federacji, zakazujących osobom trzecim posiadania praw majątkowych do zawodników. Kara została podtrzymana przez CAS, a następnie przez Szwajcarski Trybunał Federalny (SFT). Klub zaskarżył to rozstrzygniecie do belgijskiego sądu handlowego, który z kolei zwrócił się do TSUE o wydanie orzeczenia.
Co orzekł Trybunał?
Według TSUE sądy krajowe w całej Unii Europejskiej muszą mieć prawo do gruntownego przeglądu orzeczeń arbitrażowych wydawanych przez Sportowy Trybunał Arbitrażowy, zwłaszcza gdy orzeczenia te dotyczą podstawowych praw chronionych przez prawo UE. Jednocześnie TSUE nie zakwestionował samego funkcjonowania Międzynarodowego Trybunału Arbitrażowego ds. Sportu (CAS) oraz instytucji arbitrażu sportowego. Podkreślił natomiast, że strony postępowania arbitrażowego muszą mieć prawo do zwrócenia się do sądów państw członkowskich w celu zweryfikowania orzeczenia arbitrażowego pod kątem porządku publicznego UE.
Jaki to ma związek z prawem konkurencji?
Mówiąc o porządku publicznym UE warto wymienić nie tylko prawa chronione w Karcie Praw Podstawowych UE (w tym prawo dostępu do bezstronnego sportu), ale także prawo ochrony konkurencji. Unijne przepisy antymonopolowe mają charakter bezwzględnie obowiązujący i stanowią fragment porządku publicznego Unii Europejskiej, na co zwracał uwagę unijny Trybunał już w innych orzeczeniach (np. Wyrok Sądu Pierwszej Instancji TSUE w sprawie C-124/21 P). Zatem, jeżeli w danej sprawie rozpatrywanej przez sportowy sąd arbitrażowy pojawi się kwestia np. nadużywania pozycji dominującej lub porozumień ograniczających konkurencję przez kluby sportowe lub organizacje je zrzeszające, to sąd państwowy będzie mógł dokonywać ich analizy pod kątem zgodności z prawem UE. Dla przykładu warto przypomnieć niedawny wyrok TSUE w sprawie C-333/21, gdzie unijny Trybunał stwierdził, że FIFA i UEFA nadużyły pozycję dominującą. Także Prezes UOKiK w swoich decyzjach dotyczących sektora sportowego stosuje unijne przepisy antymonopolowe w tym art 101 TfUE (zob. DOK-1/2022).
Co z tego wynika?
Wyrok TSUE ma charakter pionierski i wpłynie na europejski rynek sportowy. W szczególności będzie to dotyczyć organizacji zrzeszających kluby sportowe. Zazwyczaj przy tego typu stowarzyszeniach, związkach czy federacjach funkcjonują stałe sądy arbitrażowe. Wyrok TSUE będzie wymagał od tych podmiotów konieczności uwzględniania przepisów UE, co wzmacnia przede wszystkim pozycję sportowców i klubów sportowych, jako stron słabszych tego typu sporów. Dzięki temu orzeczeniu, strony sportowych sporów arbitrażowych mogą domagać się weryfikacji orzeczeń CAS nie tylko pod kątem proceduralnym, lecz również zgodności z prawem Unii Europejskiej, w tym prawem konkurencji.
Wyrok TSUE nie przekreśla możliwości funkcjonowania sportowych sądów arbitrażowych. Implikuje natomiast konieczność weryfikacji regulaminów (statutów) oraz np. zapisów na sąd polubowny, pod kątem zgodności z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto, biorąc pod uwagę, że analizowany wyrok dotyczy specyficznej dziedziny arbitrażu jaką jest arbitraż sportowy, to poglądów trybunału luksemburskiego nie należy swobodnie rozszerzać na inne dziedziny arbitrażu, w tym przede wszystkim na arbitraż handlowy.
Przygotował: Wojciech Wydmański