Sąd Apelacyjny w Svea (Szwecja) częściowo uchylił wyrok sądu arbitrażowego w sprawie Gasum Oy v Gazprom Export LLC (sygn. T 540-23). Powodem było pominięcie przez arbitrów niektórych argumentów stron, w tym tych dotyczących prawa konkurencji.
Spór dotyczył realizacji umowy na dostawy gazu między fińską spółką Gasum a rosyjskim Gazprom Export. Został on skierowany do rozstrzygnięcia w postępowaniu arbitrażowym. Po ogłoszeniu wyroku arbitrażowego, Gasum zaskarżył go do sądu powszechnego — Svea hovrätt.
Kluczowy zarzut: ograniczenie konkurencji
Gasum twierdził, że zapis w umowie zobowiązujący spółkę do zakupu minimalnej ilości gazu był sprzeczny z art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który zakazuje porozumień ograniczających konkurencję. Zdaniem spółki, sąd arbitrażowy nie zbadał tej kwestii.
Sąd Apelacyjny przyznał rację Gasum. Uznał, że sąd polubowny nie ocenił zasadności tego zarzutu, mimo że odnosił się do przepisów mających charakter bezwzględnie obowiązujący. Prawo konkurencji — także w kontekście arbitrażu — musi być stosowane niezależnie od woli stron.
Arbitraż nie wyłącza obowiązywania prawa konkurencji
Szwedzki sąd stwierdził, że nieuwzględnienie przepisów antymonopolowych miało wpływ na treść wyroku arbitrażowego. Unijne prawo ochrony konkurencji ma charakter norm porządku publicznego i powinno być stosowane również przez sądy arbitrażowe.
Jak podkreśla Wojciech Wydmański z naszego zespołu prawa konkurencji, to orzeczenie przypomina, że nawet starannie wynegocjowana umowa i arbitraż nie chronią przed skutkami naruszenia prawa publicznego — w tym prawa konkurencji.
Co to oznacza dla firm?
Arbitraż pozostaje atrakcyjną metodą rozstrzygania sporów międzynarodowych, szczególnie w sprawach gospodarczych o dużej wartości. Jednak jak pokazuje ten przypadek, swoboda stron i arbitrów ma swoje granice.
Przepisy prawa konkurencji muszą być brane pod uwagę zarówno przez sądy powszechne, jak i arbitrażowe. Strony umowy, nawet wybierając prawo właściwe i formę rozstrzygania sporów, nie mogą wyłączyć stosowania przepisów publicznoprawnych mających fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania rynku UE.
Zdjęcie: Clarl Gu na serwisie Unsplash