28 maja 2022 roku[1] przedsiębiorców oferujących produkty konsumentom czeka niemała rewolucja. Zmienią się m.in. zasady pokazywania cen promocyjnych, umieszczania opinii o produktach w Internecie czy regulaminy sklepów on-line. Na zmiany powinni w szczególności zwrócić uwagę pracownicy działów prawnych, działów marketingu lub inne osoby zajmujące się oznaczeniem cen w sklepach.
Powyższe wynika z implementacji unijnej dyrektywy Omnibus[2], która nazywana jest „Nowym Ładem konsumenckim” (dalej jako: „Nowelizacja”). Nowelizacja wprowadza wiele zmian w prawach konsumenta, tym samym nakładając na przedsiębiorców nowe obowiązki.
Poniżej wybraliśmy najważniejsze wyzwania, z którymi przyjdzie się Państwu zmierzyć.
POKAZYWANIE CENY PROMOCYJNEJ PRODUKTU
W przypadku promocyjnego obniżenia ceny (np. wyprzedaż) obowiązkowo obok ceny promocyjnej trzeba będzie pokazać poprzednią, najniższą cenę produktu – jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem promocji.
Przykład:
Produkt X był sprzedawany w cenie regularnej 100 zł. W przeciągu 30 dni, sprzedawca obniżył cenę produktu X o 20 zł. Cena produktu wynosiła wtedy 80 zł. Następnie sprzedawca podniósł cenę o 20%. Cena produktu wynosiła wtedy 96 zł. Następnie ponownie ją obniżył o 10%.
Jak jest teraz: Sprzedawca może wskazać na metce cenę regularną, tj. 96 zł i cenę obniżoną o 10% od ceny regularnej, czyli 86,4 zł.
Jak będzie: Sprzedawca za każdym razem przy organizowaniu promocji będzie musiał wskazać najniższą cenę – jaka obowiązywała w ciągu ostatnich 30 dni przed promocją (w tym wypadku 80 zł). Aby sprzedawca pozostał wiarygodny w oczach konsumentów, powinien za każdym razem analizować czy na pewno nowa cena promocyjna jest poniżej najniższej ceny obowiązującej w ciągu ostatnich 30 dni.
Ten obowiązek niesie za sobą duże nakłady pracy na przedsiębiorców. Najbardziej obciążeni będą przedsiębiorcy, oferujący szeroką gamę produktów i często stosujący promocje.
Powyższa zasada jest jedną z kilku, jakie zostaną wprowadzone Nowelizacją. Odrębne zasady dotyczące pokazywania obniżonej ceny będą obowiązywać w przypadku:
- gdy produkt jest oferowany do sprzedaży w okresie krótszymi niż 30 dni,
- produktów ulegających szybkiemu zepsuciu lub które mają krótki termin przydatności,
- ponownego wprowadzania produktów do sprzedaży (dotyczy to np. produktów sezonowych lub produktów, które powróciły do oferty po przerwie).
Inspekcja handlowa może nałożyć na przedsiębiorcę karę za niewłaściwe pokazanie ceny do 20.000 zł. Natomiast w przypadku gdy w przeciągu 12 miesięcy od pierwszego naruszenia przedsiębiorca co najmniej trzykrotnie błędnie oznaczy ceny – kara wzrasta do 40.000 zł.
Gdy przedsiębiorca uporczywie i w sposób ciągły nie będzie odpowiednio pokazywał cen, Prezes UOKiK może uznać, że doszło do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów i wymierzyć karę w wysokości do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
DUAL QUALITY
Po raz pierwszy w polskich przepisach[3] zostanie wyraźnie wprowadzony zakaz tzw. podwójnej jakości produktów (ang. dual quality). Obowiązek ma przede wszystkim zastosowanie do producentów, którzy wprowadzają na rynki państw członkowskich dany produkt pod tą samą etykietą (nazwą), ale produkty w różnych państwach różnią się swoim składem.
Działaniem wprowadzającym w błąd będzie wprowadzenie na rynek produktu, który w istotny sposób różni się składem lub właściwościami od identycznego produktu tego samego producenta, ale sprzedawanego na innym rynku.
W tym przypadku, Prezes UOKiK będzie mógł nałożyć na przedsiębiorcę (nawet za nieumyślne działanie) karę w wysokości do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Przedsiębiorca może bronić się przed zarzutem stosowania podwójnej jakości produktów wskazując, że za wprowadzeniem takiego produktu przemawiały uzasadnione i obiektywne czynniki. Niestety każdy przypadek należy analizować indywidualnie, ponieważ nie ma listy takich czynników.
RZETELNE OPINIE O PRODUKTACH
W zakresie publikowania opinii o produktach również szykuje się niemała rewolucja.
Każdy przedsiębiorca, który udostępnia opinie o produktach będzie musiał poinformować, czy i w jaki sposób zapewnia, że publikowane przez niego opinie o produktach pochodzą od konsumentów, którzy używali danego produktu lub z niego korzystali.
Nieuczciwą praktyką będzie zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania nieprawdziwych
opinii / rekomendacji konsumentów, albo zniekształcanie lub zlecenie zniekształcania takich opinii / rekomendacji. Oznacza to, że np. nie będzie można opłacać osób, w tym zlecać agencjom marketingowym, pisania opinii o produktach.
Nieuczciwą praktyką będzie również, gdy przedsiębiorca umożliwi dostęp do opinii konsumentów, a nie zapewni, że te opinie są rzetelne i rzeczywiście pochodzą od tych konsumentów. Co może oznaczać konieczność moderowania wprowadzanych opinii lub w ogóle zmianę całego systemu opiniowania produktów.
Za stosowanie tej nieuczciwej praktyki, podobnie jak w powyżej wskazanych przykładach, grozi kara w wysokości do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
DOSTOSOWANIE REGULAMINÓW SKLEPÓW ONLINE
Wraz z wejściem w życie Nowelizacji, zmieni się ustawowy wzór odstąpienia od umowy.
Z tego wzoru korzystała większość przedsiębiorców. Nawet jak przedsiębiorca nie używał standardowego, ustawowego wzoru, rekomendujemy, aby przejrzał stosowane przez siebie wzory odstąpienia od umowy pod kątem zgodności z Nowelizacją.
Niezbędne jest również, aby przedsiębiorca sprawdził swoje regulaminy sprzedaży pod kątem obowiązków informacyjnych jakie powinien wykonać wobec konsumentów przed zawarciem umowy.
Gdy przedsiębiorca naruszy obowiązek udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, Prezes UOKiK może stwierdzić, że doszło do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów i nałożyć na przedsiębiorcę karę w wysokości do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
CO NALEŻY ZROBIĆ?
Nowelizacja prawdopodobnie wejdzie w życie 28 maja br. Po tej dacie przedsiębiorcy powinni prowadzić działalność zgodnie z jej przepisami. Jeżeli przedsiębiorca jeszcze nie zaczął przygotowywać się do wdrożenia zmian, jak najszybciej powinien:
- zorganizować szkolenia dla pracowników, w szczególności odpowiedzialnych za pokazywanie cen produktów,
- zweryfikować regulaminy i swoje systemy opiniowania produktów,
- sprawdzić czy są różnice w składzie produktów sprzedawanych na różnych rynkach i czy jest to uzasadnione.
[1] Projekt ustawy wprowadzający do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Omnibus nie został jeszcze uchwalony, dlatego nie ma pewności od kiedy zacznie obowiązywać. Nowelizacja zakłada, że będzie to 28 maja. Ta data jest bardzo prawdopodobna, ponieważ wtedy zgodnie z dyrektywą Omnibus w państwach członkowskich UE mają zacząć obowiązywać przepisy.
[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta (Dz.U. L 328 z 18.12.2019, str. 7—28).
[3] Mowa o ustawie z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2070).