10 sierpnia 2023 r. Prezes UOKiK opublikował sprawozdanie z działalności w 2022 r. Raport jest dostępny do pobrania na stronie urzędu: link. Poniżej przedstawiamy kluczowe wnioski po lekturze sprawozdania.
- Sprawy konsumenckie – Prezes obiera kierunek na internetowe praktyki
Organ poświęca coraz więcej uwagi aktywności przedsiębiorców w Internecie. W 2022 r. Prezes UOKiK prowadził postępowania m.in. w zakresie reklamy w serwisach internetowych, regulaminów platform internetowych, płatności online, fałszywych opinii w Internecie, działalności influencerów oraz stosowaniu „zwodniczych praktyk” na stronach internetowych i w aplikacjach (ang. dark patterns).
Postępowania Prezesa UOKiK zakończyły się wieloma głośnymi decyzjami, m.in:
- karą ok. 5,4 mln zł nałożoną na Vinted UAB. Platforma do sprzedaży używanych ubrań i akcesoriów miała nie informować użytkowników m.in. o procedurze weryfikacji tożsamości oraz o możliwości dokonywania transakcji bez dodatkowo płatnej usługi, tzw. ochrony kupującego;
- karą w sumie ok. 70 000 zł za wystawianie fałszywych opinii w Internecie nałożoną na przedsiębiorców Opinie.pro oraz SN marketing.
Poza tym organ wszczął szereg postępowań przeciwko innym przedsiębiorcom, którzy oferują swoje usługi / reklamują się w Internecie, których finał najpewniej poznamy pod koniec 2023 r.
W tym roku interwencji w obszarze e-commerce będzie jeszcze więcej. Wszystko za sprawą obowiązujących od 1 stycznia 2023 r. przepisów o prezentowaniu obniżek cen (tzw. Omnibus).
- Przeszukania wracają do łask
Liczba przeszukań po latach z obostrzeniami covidowymi wróciła do stanu sprzed pandemii. UOKiK przeprowadził 9 przeszukań w sprawach ochrony konkurencji w 2022 r. W 2023 r. możemy spodziewać się kontynuacji trendu wzrostowego. Jednocześnie od 20 maja 2023 roku obowiązują nowe przepisy regulujące przeszukania i kontrole przeprowadzane przez UOKiK (więcej o obecnych zasadach kontroli i przeszukań można przeczytać w naszym artykule tu: link).
- Przewaga kontraktowa – oczko w głowie Prezesa UOKiK
Prezes UOKiK prowadził w 2022 r. aż 17 postępowań wyjaśniających oraz 4 przeciwko konkretnym przedsiębiorcom w zakresie nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej. Dane te pokazują jak dużą wagę przywiązuje organ do problematyki przewagi kontraktowej w łańcuchu dostaw rolno-spożywczych.
Rok 2022 r. skończył się 3 decyzjami ws. nieuczciwego nadużywania przewagi kontraktowej:
- Agri Plus – 68 mln zł kary za odbieranie hodowcom trzody chlewnej rekompensaty przyznanej im przez państwo za straty związane z afrykańskim pomorem świń;
- Cefetra – ok. 2 mln zł za wymóg realizacji dostaw nawet w przypadku wystąpienia siły wyższej lub z przyczyn niezależnych od rolników, przez które nie byli oni w stanie zrealizować dostaw. W praktyce skorzystanie z klauzuli siły wyższej było niemożliwe.
- PolishAgri – ok. 300 000 zł kary również za utrudnianie możliwości skorzystania z klauzuli siły wyższej oraz zobowiązanie rolników do zapłaty kar umownych w przypadku niewywiązania się z dostaw
Ponadto w dalszym ciągu trwają postępowania związane z opłatami okołosprzedażowymi.
Przedsiębiorcy, którzy działają w sektorze spożywczym powinni zachować szczególną ostrożność w relacjach z dostawcami lub odbiorcami produktów rolnych lub spożywczych. Obowiązująca od końca 2021 r. nowa ustawa o przewadze kontraktowej zawiera szeroki katalog tzw. praktyk czarnych. Jednocześnie przepisy nadal pozwalają Prezesowi UOKiK prowadzić interwencje w wielu różnych przypadkach w oparciu o ogólnie sformułowaną definicję nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej.
- Kartele bardziej niebezpieczne od porozumień w sieciach dystrybucyjnych
W 2022 r. w obszarze ochrony konkurencji Urząd skupiał się na ograniczeniach konkurencji w relacji między konkurentami (7 postępowań). Kwestia niedozwolonych porozumień w relacjach dostawca-odbiorca pozostaje na dalszym planie (tylko 4 postępowania). Nie mniej, interwencje w sprawie niedozwolonego ustalania cen odsprzedaży w łańcuchu dystrybucji nadal pozostają istotnym elementem działalności Departamentu Ochrony Konkurencji UOKiK.
Co ciekawe, w 2022 r. Prezes UOKiK nie wszczął żadnego nowego postępowania w sprawie o nadużywanie pozycji dominującej.
Rok 2022 przyniósł rekordową liczbę anonimowych zgłoszeń w programie sygnalista – aż 2 396. Z drugiej strony sprawcy naruszeń prawa konkurencji są mniej skłonni do posypywania głowy popiołem. W 2022 r. do UOKiK wpłynęły zaledwie 3 zgłoszenia leniency. Tegoroczna zmiana przepisów może jednak zwiększyć atrakcyjność procedury dobrowolnego poddania się karze.
- Koncentracji coraz więcej
W 2022 r. organ rozpoczął 342 nowe postępowania z zakresu kontroli koncentracji oraz wydał 327 decyzji w tym zakresie. To kolejno o 13 i 42 więcej wszczętych spraw i wydanych decyzji w porównaniu z 2021 r. To potwierdza tezę, że tendencja wzrostowa (konsolidacyjna) na wielu rynkach postępuje – od wielu lat jest zauważalny powolny wzrost liczby zgłaszanych Prezesowi UOKiK transakcji.
Na uzyskanie zgody na koncentrację w prostych sprawach (I faza) czekaliśmy średnio 38 dni. Sprawy złożone, wymagające rozbudowanej analizy rynku i skutków transakcji dla konkurencji (tzw. II faza) trwały średnio 283 dni. Prezes UOKiK wydał w ubiegłym roku 10 decyzji kończących postępowania w II fazie. Dotyczyły one między innymi rynku farmaceutycznego, czy przejęć dokonywanych przez Allegro u naszych południowych sąsiadów.