Dwie sprawy, wspólne pytania
W ostatnich tygodniach Sąd Najwyższy Niderlandów (Hoge Raad) ogłosił, że skieruje pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Sprawa dotyczy zasad dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych z tytułu naruszenia prawa konkurencji – a konkretnie, trudności związanych z ustaleniem charakteru roszczeń oraz właściwego prawa, które należy zastosować w takich przypadkach.
Pytania prejudycjalne pojawiły się w kontekście dwóch znanych spraw:
– kartelu producentów ciężarówek,
– kartelu lotniczego cargo.
W obu przypadkach sądy krajowe w Niderlandach analizują roszczenia dochodzone przez firmy, które twierdzą, że poniosły szkodę w wyniku zawyżonych cen stosowanych przez uczestników kartelu. Sprawy te są transgraniczne – co dodatkowo komplikuje ustalenie jurysdykcji oraz prawa właściwego.
Charakter roszczenia: jedno czy wiele?
Jedno z kluczowych zagadnień dotyczy kwalifikacji prawnej tzw. ciągłego naruszenia prawa konkurencji. Sąd Najwyższy Niderlandów chce ustalić, czy tego rodzaju naruszenie skutkuje powstaniem:
– jednego, złożonego roszczenia (z wieloma tytułami odszkodowawczymi),
czy też
– wielu odrębnych roszczeń, powstających każdorazowo wraz z kolejną szkodą.
Rozstrzygnięcie tej kwestii ma istotne znaczenie praktyczne, m.in. dla określenia momentu przedawnienia, sposobu wyliczania szkody czy ustalenia podstawy jurysdykcji.
Które prawo ma zastosowanie?
Drugim zasadniczym problemem, z jakim mierzą się sądy, jest ustalenie prawa właściwego dla roszczeń odszkodowawczych. W przypadku naruszeń o charakterze transgranicznym – takich jak kartele – standardem jest stosowanie przepisów rozporządzenia (WE) nr 864/2007 (Rzym II). Rozporządzenie to reguluje m.in. prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych wynikających z czynów niedozwolonych, w tym z naruszenia prawa konkurencji (art. 6 Rzym II).
W szczególności Sąd Najwyższy Niderlandów zwraca się do TSUE o interpretację:
– pojęcia „rynków dotkniętych wpływem” naruszenia (ang. markets affected by the restriction of competition),
– oraz warunków, w jakich powód może dokonać wyboru prawa właściwego, co przewiduje art. 6 ust. 3 lit. b rozporządzenia Rzym II.
Skutki praktyczne dla przedsiębiorców
Jak zauważa Wojciech Wydmański z naszego zespołu prawa konkurencji, toczące się postępowania oraz planowana interwencja TSUE pokazują, jak bardzo skomplikowane może być dochodzenie roszczeń odszkodowawczych w praktyce.
Choć rozporządzenie Rzym II wprowadza jednolite zasady dla całej Unii Europejskiej (z wyjątkiem Danii), to nadal występują istotne rozbieżności interpretacyjne, które utrudniają planowanie strategii procesowej – zarówno po stronie powodów, jak i pozwanych.
Co więcej, roszczenia tego typu mogą dotyczyć wielu podmiotów – nie tylko bezpośrednich uczestników kartelu, ale też firm, które pośrednio poniosły szkodę lub nieświadomie uczestniczyły w łańcuchu dostaw objętym naruszeniem.
Dlaczego warto śledzić tę sprawę?
Stanowisko TSUE może wywrzeć wpływ na przyszłą praktykę sądową w całej Unii Europejskiej. Od odpowiedzi na zadane pytania zależy nie tylko sposób konstruowania roszczeń, ale też możliwość skutecznego dochodzenia praw przez firmy dotknięte naruszeniami konkurencji – oraz obrona przed nadmiernymi lub nieuzasadnionymi żądaniami.
Na bieżąco śledzimy rozwój tej sprawy i jej potencjalne skutki dla przedsiębiorców działających na wielu rynkach. Jeśli potrzebujesz wsparcia w ocenie ryzyk związanych z naruszeniem prawa konkurencji – chętnie pomożemy.
Zdjęcie wyróżniające: Marcin Jozwiak, Unsplash