19 lutego 2024 r. Prezes UOKiK poinformował, że nałożył na Nextbike Polska karę w wysokości ponad 791 tys. zł za stosowanie klauzul abuzywnych w umowach z konsumentami. Umowy te dotyczyły prowadzenia indywidualnych kont użytkownika, których posiadanie było koniecznym warunkiem wypożyczenia roweru miejskiego.
Organ zakwestionował tzw. klauzule modyfikacyjne w umowach z użytkownikami. Postanowienia umożliwiały Nextbike Polska jednostronną zmianę regulaminów, przy czym w żaden sposób nie precyzowały, w jakich okolicznościach Nextbike Polska może wprowadzić zmiany, ani czego te zmiany mogą dotyczyć. Na tej podstawie w 2020 r. Nextbike Polska wprowadziła zmianę w postaci jednorazowej opłaty za korzystanie z konta użytkownika. O zmianie regulaminu Nextbike Polska informowała konsumentów za pomocą maili. Jeżeli w ciągu 14 dni konsument nie wysłał do spółki pisemnej informacji, że nie wyraża zgody na taką zmianę, spółka uznawała, że klient zaakceptował zmianę postanowień. Odmowa wyrażenia zgody równoznaczna była z rozwiązaniem umowy.
Prezes UOKiK wskazał, że konsument musi być w stanie przewidzieć, że zostanie obciążony nową opłatą. Oznacza to, że w regulaminie muszą znajdować się odpowiednie postanowienia, które jasno określają ważne przesłanki uprawniające do modyfikacji treści regulaminu.
W praktyce oznacza to, że zmiana regulaminu w trakcie umowy na czas nieokreślony jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy taka możliwość została przewidziana przez zastrzeżenie tzw. klauzuli modyfikacyjnej.
Nie wystarczy jednak samo zastrzeżenie klauzuli modyfikacyjnej – klauzula modyfikacyjna musi spełniać szereg wymogów, co do poziomu jej szczegółowości i konkretyzacji, tj.:
- nie może uprawniać do zmian w zakresie istotnych elementów umowy i prowadzić do naruszenia istoty umowy;
- nie może mieć blankietowego charakteru;
- musi być dostatecznie skonkretyzowana – ma wskazywać konkretne sytuacje faktyczne, obiektywnie uzasadniające zmianę wzorca oraz kryteria, wedle których ma zostać dokonana zmiana. Chodzi o to, aby konsument był w stanie ocenić, czy zaistniały przyczyny uzasadniające wydanie nowego lub zmianę dotychczasowego wzorca i czy w zaistniałych okolicznościach zachowanie Spółki nie było arbitralne, lecz usprawiedliwione w świetle obiektywnej oceny możliwej do dokonania przez konsumenta.
W podobnej sprawie Prezes UOKiK postawił również zarzuty spółce Vectra. Umowy tego operatora pozwalają na wprowadzanie jednostronnych zmian obowiązujących z konsumentami umów. Na tej podstawie w 2022 r. Vectra wprowadziła do umów z konsumentami klauzule upoważniające do zmian wysokości opłat za usługi telekomunikacyjne w zależności od sytuacji gospodarczej (klauzule inflacyjne).
W uzasadnieniu zarzutów Prezes UOKiK wskazał, że w przypadku zmian ceny usługi w umowach na czas nieoznaczony konsumentom należy się możliwość rezygnacji z usługi bez dodatkowych kosztów. W przypadku umów na czas oznaczony w ogóle nie powinno dochodzić do jednostronnej zmiany dokonanej przez przedsiębiorcę w zakresie istotnych elementów umowy, w tym ceny. W sprawie klauzul inflacyjnych Prezes UOKiK prowadzi obecnie postępowania wyjaśniające wobec kilku operatorów: Orange Polska, P4, T-Mobile Polska i Multimedia Polska. Organ monitoruje też inne sektory gospodarki, m. in branżę deweloperską.
Autorzy tekstu:
mec. Jakub Sadurski
apl. adw. Dominika Jakuszewska