Pierwszy kwartał 2023 r. u Prezesa UOKiK zdecydowanie upłynął pod kątem dyrektywy Omnibus[1]. Organ bacznie przygląda się przedsiębiorcom, którzy sprzedają swoje produkty i usługi, czy stosują się do obowiązujących przepisów – w szczególności dotyczy to sklepów e-commerce. Po koniec marca Prezes UOKiK poinformował o przedstawieniu zarzutu wprowadzania konsumentów w błąd dwóm sklepom internetowym, które miały się dopuścić stosowanie tzw. dark patterns[2].
Co wzbudziło podejrzenia Prezesa UOKiK?
E-sklepy born2be.pl i renee.pl – z grupy Azagroup – oferują w sprzedaży odzież i obuwie. Przedsiębiorca Azagroup miał dopuścić się sugerowania ograniczonego czasu trwania promocji, podczas gdy towary były oferowane w cenach promocyjnych przez cały czas.
Konsumentowi na ww. stronach internetowych informowano, że może skorzystać z promocyjnej oferty i dzięki wpisaniu specjalnego okolicznościowego kodu dokonać zakupu po niższej cenie. Kody rozpowszechniano wraz z komunikacją specjalnych okolicznościowych obniżek, np. „szalona środa”, „tydzień urodzinowy”, „extra -40% na wszystko z okazji 11 urodzin Renee! Kod: BDAY”.
Co w tym nieuczciwego? Otóż promocje na ww. stronach nigdy się nie kończyły. Kody rabatowe były oferowane przy każdej możliwej okazji. W konsekwencji wywierano na konsumencie wrażenie, że oferta, z której może skorzystać w ramach otrzymanego kodu jest wyjątkowa lub ograniczona czasowo. Jak wskazuje Prezes UOKiK, w rzeczywistości po zakończeniu okresu obowiązywania danej akcji promocyjnej, na stronie pojawiał się nowy (lub ten sam) kod rabatowy i rozpoczynała się kolejna promocja oferująca podobną korzyść.
Ponadto, na górze stron zamieszczony był zegar, który odliczał czas do końca promocji – specjalna oferta rzekomo była ograniczona w czasie. Po skończeniu czasu promocji następował reset i czasomierz rozpoczynał odmierzanie czasu kolejnej oferty specjalnej. Powyższe praktyki stanowią klasyczny przykład tzw. dark patterns.
Czym jest dark patterns?
„Dark patterns” (pol. „zwodniczy interfejs”) – są to rozwiązania / interfejsy stron internetowych, których celem jest wprowadzenie odbiorcy w błąd. Twórca strony liczy, że wprowadzony w błąd odbiorca podejmie korzystne – z punktu widzenia właściciela strony – decyzje zakupowe.
Zwodniczy interfejs może przybrać formę m.in.:
- mylących / niejasnych przycisków → przykładowo utrudniony proces anulowania subskrypcji – przycisk „anuluj” jest dużo mniej wyraźny od przycisku „pozostań subskrybentem”;
- niejasnego oznaczania cen → po rezerwacji pobytu w ośrodku okazuje się, że do ceny ostatecznej trzeba doliczyć szereg opłat np. za rezerwacje, sprzątanie, klimatyczną itd.;
- wielokrotnego zwracania się do odbiorcy o dokonanie wyboru, mimo że wyboru już dokonał;
- fałszywego licznika czasu → odliczanie w nieskończoność, że promocja trwa tylko przez najbliższe 2 godziny, przy czym po upływie 2 godzin licznik się resetuje i zabawa promocja trwa od nowa.
Nowy trend unijny – kary za dark patterns
24 lutego 2023 r. Prezes UOKiK poinformował o wynikach kontroli Komisji Europejskiej i europejskich urzędów ochrony konkurencji w zakresie stosowania na stronach internetowych i aplikacjach dark patterns. Jak widać ww. komunikat był jedynie zapowiedzią działań organu – przedstawione przedsiębiorcy Azagroup zarzuty są kontynuacją unijnej polityki zwalczania nieuczciwych działań przedsiębiorców w sferze e-commerce. Za stosowanie dark patterns grozi kara do 10% obrotu przedsiębiorcy.
Dużo zmian w prawie? Rozważ przeprowadzenie audytu
W ostatnim czasie przedsiębiorcy w szczególności prowadzący sklepy internetowe musieli dostosować się do wielu nowych reguł prawnych, począwszy od zmian w systemie rękojmi i gwarancji, przez odpowiednie pokazywanie obniżki cen, czy też informowanie o przeprowadzeniu weryfikacji opinii. Jeżeli w gąszczu zmian nie jesteś pewien, czy odpowiednio dostosowałeś reguły i zasady w swoim przedsiębiorstwie do nowych przepisów – zleć audyt wewnętrznych procedur i regulaminów, który rozwieje Twoje wątpliwości.
[1] Więcej o dyrektywie Omnibus dowiesz się z: https://affre.pl/category/konkurencja/dyrektywa-omnibus/
[2] Zob. https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=19471
Autorem artykułu jest Konrad Biskup.
Dowiedz się więcej:
- 10 rzeczy, o których warto pamiętać przy tworzeniu treści reklamowych
- Współpraca na potrzeby realizacji celów zrównoważonego rozwoju
- 10 obowiązków przedsiębiorcy, które powinien znać i stosować
- 10 wskazówek, na co zwrócić uwagę podczas kontroli i przeszukania przez UOKiK
- Ryzyko gun jumpingu w transakcjach M&A – nowy odcinek podcastu