Krótka historia o tym jaki problem ma zostać rozwiązany:
Ania i Artur planują wyjazd na weekend do Mediolanu. Ania szuka lotów przy wykorzystaniu aplikacji na telefonie. Robi to od kilku dni, bo bardzo potrzebuje urlopu i chciałaby już zwiedzać katedrę Dumo. Artur dopiero dzisiaj zaczął szukać biletów. Korzysta ze swojego starego komputera stacjonarnego i przeglądarki internetowej. Ku zdziwieniu pary, bilety na dokładnie ten sam lot, na stronie przewoźnika, są oferowane Arturowi za 300 zł, a Ani za 450 zł.
W myśl projektowanych przepisów, przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa będą mieli obowiązek informować konsumentów o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji (projektowany art. 12 ust. 1 pkt. 5a ustawy o prawach konsumenta). Informacja ta musi zostać przekazana najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli dokonania zakupu (związania się umową). Choć przepis odnosi się ogólnie do sprzedaży na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa, to w praktyce będzie miał zastosowanie tylko przy sprzedaży online. Obowiązująca ustawa o ochronie praw konsumenta w jednym przepisie (art. 12) zawiera listę obowiązków informacyjnych przedsiębiorców prowadzących sprzedaż na odległość i sprzedaż poza lokalem przedsiębiorstwa. Po nowelizacji nadal będzie jeden katalog obowiązków dla obu tych form sprzedaży. Jednocześnie dodawany punkt 5a wprost wskazuje, że przedsiębiorca informuje o indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji tylko jeśli je stosuje. Akwizytor, który chodzi od drzwi do drzwi oferując urządzenia sprzątające, nie musi informować klientów, że każdemu podaje indywidualną cenę na podstawie pobieżnej oceny zamożności potencjalnego klienta. Pomimo, że mamy do czynienia ze sprzedażą poza lokalem przedsiębiorstwa, ceny nie są ustalane w sposób zautomatyzowany. Za różnicowanie cen odpowiada czynnik ludzki. Wobec tego nie mamy do czynienia z sytuacją, do której odnosi się projektowany art. 12 ust. 1 pkt. 5a ustawy o prawach konsumenta.
„Zautomatyzowane”, czyli jakie?
Istotnym problemem w praktyce może być ustalenie, co ustawodawca rozumie pod pojęciem „zautomatyzowane podejmowanie decyzji”. Odpowiedzi nie znajdziemy w dyrektywie Omnibus lub w projekcie przepisów krajowych, tylko na gruncie RODO (art. 22 ust. 1). O zautomatyzowanym podejmowaniu decyzji mówimy wtedy, gdy decyzje są podejmowane z wykorzystaniem rozwiązań technicznych bez interwencji ludzkiej.
W myśl projektu nowych przepisów samo stosowanie zautomatyzowanego podejmowania decyzji nie rodzi jeszcze obowiązku informacyjnego wobec konsumenta na gruncie ustawy o prawach konsumenta. Obowiązek powstaje dopiero wtedy, gdy przedsiębiorca wykorzystuje zautomatyzowane podejmowanie decyzji, aby indywidualnie dostosowywać ceny oferowane konsumentom.
Indywidualne dostosowanie cen w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji [przykłady]:
1) Przedsiębiorca prowadzący sklep internetowy X wykorzystuje algorytm, który dostosowuje ceny wyświetlane użytkownikom w zależności od tego z jakiego urządzenia korzystają i czy przeglądają ofertę sklepu w specjalnej aplikacji czy za pośrednictwem przeglądarki internetowej.
2) Algorytm stosowany przez sklep internetowy Y wyświetla użytkownikom zindywidualizowane ceny w oparciu o ich indywidualne profile zbudowane na podstawie zbieranych przez algorytm informacji o użytkowniku.
Dynamiczne profilowanie cen to co innego
Indywidualne dostosowywanie cen w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji nie jest tym samym co tak zwane dynamiczne profilowanie cen lub ustalanie cen w czasie rzeczywistym. Te mechanizmy opierają się na czynnikach niezwiązanych z osobą konkretnego użytkownika. Przykładem mogą być algorytmy reagujące na zmiany popytu na dany towar, na przykład w oparciu o popularność wyszukiwań pewnych fraz w serwisie Google. Prowadzący sklepy online nie będą musieli informować konsumentów o wykorzystywaniu takich mechanizmów.
Jak zrealizować nowy obowiązek informacyjny?
Obowiązek podania konsumentowi informacji o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji będzie kolejnym punktem z listy zamieszczonej w funkcjonującym od lat w ustawie o prawach konsumenta artykule 12. Z tego powodu do sposobu przekazania tej informacji zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe. Przedsiębiorcy mają obowiązek przekazywać konsumentom informacje wymienione w art. 12 ustawy w sposób jasny i zrozumiały. Pod tym kątem należy zweryfikować nie tylko zawartość przekazu (poprawność i prostota językowa, długość zdań, unikanie wyspecjalizowanego słownictwa) ale też jego warstwę graficzną (wielkość czcionki, rozmieszczenie tekstu, kolor tekstu i tła). Przedsiębiorcy przekazują konsumentowi informacje najpóźniej w chwili wyrażenia przez niego woli związania się umową. W handlu elektronicznym w praktyce będzie to moment „zamówienia z obowiązkiem zapłaty”.
Najprostszą formą przekazania informacji o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji będzie umieszczenie jej w regulaminie sklepu internetowego, którego treść konsument musi zaakceptować przed złożeniem zamówienia. Przedsiębiorcy chcący zwiększyć swoją transparentność mogą zdecydować się na przykład na dodatkowe wyskakujące okienko (pop-up) ze stosowną informacją. Takie okienko może na przykład pojawiać się po przejściu przez konsumenta do koszyka lub wcześniej – przy dodaniu produktu do koszyka.
Podsumowanie
Podsumowując, omawiana zmiana przepisów nie będzie dla przedsiębiorców dużą rewolucją. Ustawodawca dołoży jedynie kolejny punkt do już długiej listy informacji, które należy przekazać użytkownikom sklepów internetowych zanim dokonają zamówienia.
Po przeczytaniu cz.5:
- Dyrektywa Omnibus – Zapowiedź poradnika
- [cz.1] Obniżki cen – czyli promocje cenowe po nowemu
- [cz.2] Zakaz odsprzedaży biletów nabytych sprzecznie z zasadami ich sprzedaży
- [cz.3] Nierzetelne komentarze i opinie konsumenckie
- [cz.4] Wyszukiwarki przy zakupach online wreszcie (?) bez tajemnic
- [cz.5] Będziemy wiedzieli o zautomatyzowanej indywidualizacji cen podczas zakupów online
- [cz.6] Towary o podwójnej jakości (ang. dual quality)
- [cz.7] Transparentność stron umowy
- [cz. 8] Sankcje WKRÓTCE
- Co można zrobić, aby przygotować się na wejście w życie nowych przepisów? WKRÓTCE